Υπάρχουν φορές που ένα άρωμα είναι ικανό να ξυπνήσει μέσα μας γλυκές παιδικές αναμνήσεις, οι οποίες είναι χαραγμένες στη μνήμη μας και περιμένουν αφορμή να ξεπηδήσουν από το σεντούκι του υποσυνείδητού μας. Έτσι, έχοντας συντροφιά το ιστορικό μυθιστόρημα της Ρούλας Σαμαϊλίδου “Άρωμα ρεζεντάς”, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, μας δίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ταξιδέψουμε σε εποχές όμορφες και μακρινές. 

Η υπόθεση ξεκινάει περίπου στα τέλη του 19^ου αιώνα και φτάνει μέχρι τη σημερινή εποχή. Πρόκειται για ένα ταξίδι με συνοδοιπόρους τρεις γυναίκες διαφορετικών γενεών, που έχουν δεσμούς αίματος μεταξύ τους και που μας πιάνουν απαλά από το χέρι για να μας οδηγήσουν από τη μακρινή Αυστρία της Δυναστείας των Αψβούργων και των αριστοκρατών έως τη σύγχρονη Ελλάδα.  Ένα ταξίδι με πολλούς ιστορικο -πολιτικούς σταθμούς και με προορισμούς που ξεπερνούν τα εγχώρια σύνορα. 

Ορισμένα από τα σημαντικότερα γεγονότα ή ιστορικούς περιόδους που συναντάμε στο βιβλίο είναι η δολοφονία του διαδόχου της Αυστρίας αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάρδου στο Σεράγεβο, η κήρυξη του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου, η εποχή του Μεσοπολέμου, ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, o Εμφύλιος πόλεμος, τα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο του 1955, η Δικτατορία των Συνταγματαρχών. 

Η μια εκ των ηρωίδων, Βαλεντίνη, μια γυναίκα που διανύει πλέον την τρίτη ηλικία, ξετυλίγει το δικό της οικογενειακό κουβάρι στην οικιακή της βοηθό, Τασία. Η αφήγηση αρχίζει με την ιστορία της Αυστριακής γιαγιάς, Άννας, που παρά τη φτωχική της καταγωγή παντρεύτηκε έναν ωραίο και καλόκαρδο νέο αριστοκρατικής καταγωγής. Ένα από τα παιδιά της, η Γκιζέλα, θα βρεθεί στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και θα παντρευτεί έναν Έλληνα γιατρό. Ο καρπός του έρωτά τους θα είναι η αφηγήτρια Βαλεντίνη. 

Είναι τόσα πολλά αυτά που προσφέρει στους αναγνώστες του αυτό το καλογραμμένο και δυνατό μυθιστόρημα, που πιθανόν κάτι να παραλειφθεί ή να μην ειπωθεί από μέρους μου.  Οι ιστορίες που πλάθει για τους πρωταγωνιστές της η Ρούλα Σαμαηλίδου είναι στ’ αλήθεια ξεχωριστές και μεταλαμπαδεύουν αξίες και εμπειρίες άλλων εποχών, που δε θα πρέπει επουδενί να λησμονηθούν από τις νεότερες γενιές. Φιλότιμο, αυτοθυσία, αλτρουισμός, αυταπάρνηση, ανθρωπιά, αποδοχή της διαφορετικότητας, υπεράσπιση της πατρίδας. Βέβαια, ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται και τις αλλαγές στις κοινωνικές αντιλήψεις που επέρχονται με το πέρασμα του χρόνου. Παραδείγματος χάριν, παιδιά που απευθύνονται στους γονείς τους στον πληθυντικό και νεαρά κορίτσια που δεν μπορούσαν εύκολα να έχουν ερωτικές σχέσεις, εφόσον οι αυστηροί εκείνα τα χρόνια γονείς έπρεπε να έχουν τον πρώτο λόγο στη ζωή τους. Η κοινή γνώμη ήταν αμείλικτη στις ελεύθερες σχέσεις, ενώ όσες τύχαινε να εγκυμονούν εκτός γάμου γνώριζαν την κοινωνική κατακραυγή. 

Επίσης, μέσα στις σελίδες αυτού του μυθιστορήματος αναδεικνύονται τα αρνητικά ή τα θετικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ανθρώπινης φύσης. Άνθρωποι που έχουν σαν μοναδικό σκοπό της ζωής τους την κοινωνική και οικονομική τους ανέλιξη, πατώντας επί πτωμάτων, δίχως να νοιάζονται για τους οικείους τους και άνθρωποι που προσφέρουν απλόχερα τις υπηρεσίες τους, χωρίς να ζητούν ανταμοιβές ή ανταλλάγματα. Άλλοτε πάλι, συναντάμε γονείς που ξενιτεύονται, μοχθούν, αγωνίζονται για να προσφέρουν ένα καλύτερο αύριο στα παιδιά τους, θυσιάζοντας το δικό τους και άτομα που δεν εγκλωβίζονται σε νοοτροπίες και κοινωνικές καταγωγές. 

Στο “Άρωμα ρεζεντάς” όμως προβάλλεται και το σκληρό πρόσωπο του πολέμου. Συγκεκριμένα, η συγγραφέας αναφέρεται στις κτηνωδίες και στις ακρότητες που συνοδεύουν έναν πόλεμο καθώς και στις δύσκολες στιγμές που βιώνουν οι λαοί. Οι σκηνές που περιγράφονται είναι τόσο δυνατές και παραστατικές, που προκαλούν έντονα συναισθήματα στον αναγνώστη: θλίψη, οργή, αποτροπιασμό. Ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με τη λαίλαπα του πολέμου, τη φρίκη και τον παραλογισμό που επικρατούσε. Η εμπειρία κάποιου επιζόντα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς καταμαρτυρά πολλά από τα στοιχεία αυτά… 

Έχω την εντύπωση ότι το να γράψει κανείς ένα ιστορικό μυθιστόρημα είναι αρκετά δύσκολο, διότι απαιτείται ενδελεχής έρευνα αλλά κι επειδή η παρουσίαση των γεγονότων οφείλει να είναι αληθοφανής ως προς το ιστορικό τους πλαίσιο. Σ’ αυτά προστίθεται και η αμερόληπτη στάση που πρέπει να διατηρήσει ο συγγραφέας. Η Ρούλα Σαμαϊλίδου λοιπόν καταφέρνει με επιτυχία να μας μεταφέρει όλα αυτά τα στοιχεία, χωρίς ωστόσο να βαραίνει το μυθιστόρημά της με πολλές ιστορικές λεπτομέρειες. Ακόμα και όταν αναφέρεται στον Εμφύλιο πόλεμο, που τόσο ταλάνισε τον ελλαδικό χώρο, καταφέρνει να παραμένει ουδέτερη. Ένα άλλο στοιχείο που μου έκανε εντύπωση στη γραφή της είναι ο τρόπος που πετυχαίνει να αποφορτίσει τη βεβαρημένη ατμόσφαιρα, “αποδομώντας” το σκληρό πρόσωπο των γεγονότων με μικρές δόσεις χιούμορ. 

Το “Άρωμα ρεζεντάς” είναι ένα μυθιστόρημα που με συνεπήρε και με ταξίδεψε. Το απόλαυσα, με συγκίνησε και με ικανοποίησε ιδιαίτερα η άπλετη αισιοδοξία που αποπνέει. Κλείνοντας, θεωρώ ότι η αγάπη είναι το κυρίαρχο συστατικό αυτού του βιβλίου. Μια αγάπη η οποία αφενός μεν είναι οικουμενική, αφετέρου δε καταλύει τις αγκυλώσεις της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Η δύναμη της είναι τόσο μεγάλη που μπορεί να καρπίσει ακόμη και σε μέρη που η ελπίδα μοιάζει να έχει πεθάνει. 

Θα ήθελα να συγχαρώ τη συγγραφέα και να της ευχηθώ καλή συνέχεια στον όμορφο κόσμο της Λογοτεχνίας. Κρατείστε ως επίλογο την παρακάτω φράση της και επεξεργαστείτε την… “Οι άνθρωποι τελικά έχουν μέσα τους μεγαλείο. Φτάνει να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για να ανθίσουν οι αρετές και να καρπίσουν.” 

Παπακώστα Ελένη - Πτυχιούχος Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ.
 

Σελίδα του βιβλίου: https://siderisbooks.gr/product/aroma-rezentas/